Ông Nguyễn Văn Kin, người đã dành trọn hơn 80 năm cuộc đời gắn bó với phố cổ Đồng Văn, là một nhân chứng sống của bao thăng trầm và là người am hiểu sâu sắc những giá trị văn hóa nơi đây. Ông tự hào kể về ngôi đền cổ kính nép mình bên vách đá: "Ngôi đền này thờ cúng nữ tướng anh hùng Nguyễn Thị Ý, người đã có công lớn trong việc tập hợp nghĩa quân chống lại giặc Cờ Đen, bảo vệ bình yên cho nhân dân vào cuối thế kỷ XVIII. Đây là một phần lịch sử, một niềm tự hào của chúng tôi."
Chị Đặng Thùy Linh, cán bộ Ban Quản lý di tích huyện Đồng Văn, chia sẻ thêm về ý nghĩa văn hóa của vùng đất: "Cao nguyên đá vốn khô cằn, thiếu nước, vì vậy tín ngưỡng thờ Thần Nước có một vị trí đặc biệt trong đời sống tinh thần của người dân nơi đây. Họ cầu mong thần linh ban cho nguồn nước dồi dào để sinh hoạt và sản xuất."
.638819982689708579.jpg)
Năm 2024, UBND huyện Đồng Văn đã có những hành động thiết thực để bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa này. Giếng nước cổ linh thiêng nằm dưới miếu thờ Thần Nước đã được chỉnh trang, tôn tạo. Bên cạnh đó, những công trình mang đậm dấu ấn văn hóa như mô hình khèn Mông, quẩy tấu và con đường xuyên qua những cánh đồng thơ mộng đã được xây dựng, tạo thêm không gian sinh hoạt cộng đồng và điểm tham quan hấp dẫn cho du khách.
Bà Lương Thị Điềm, một người dân sinh sống tại thị trấn Đồng Văn, bày tỏ niềm tự hào: "Những tín ngưỡng, truyền thuyết và nét văn hóa truyền đời cùng với sự quan tâm của chính quyền đã khiến chúng tôi thêm yêu quý và trân trọng mảnh đất này. Chúng tôi ý thức được trách nhiệm của mình trong việc giữ gìn và phát huy những giá trị đó để Đồng Văn mãi là điểm đến độc đáo, thân thiện trong mắt du khách."
Những nỗ lực bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử cùng với niềm tự hào của người dân đang góp phần tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt cho phố cổ Đồng Văn, một viên ngọc quý giữa lòng Công viên địa chất toàn cầu Cao nguyên đá. Nơi đây, quá khứ và hiện tại hòa quyện, huyền thoại và tín ngưỡng cùng nhau tỏa sáng, làm say lòng bất cứ ai đặt chân đến.
