Hà Giang là vùng đất có nhiều dân tộc thiểu số sinh sống, mỗi dân tộc mang trong mình những nét bản sắc riêng, đặc biệt là về văn hóa phi vật thể. Tuy nhiên, trước sự tác động của nền kinh tế thị trường, nhiều giá trị văn hóa truyền thống đang dần bị pha tạp, mai một.
Những giá trị văn hóa phi vật thể độc đáo của các tộc người đã tạo nên những sản phẩm du lịch độc đáo,
mang đậm nét riêng
Nhận thức rõ nguy cơ này, tỉnh Hà Giang đã triển khai các giải pháp bảo tồn gắn với phát triển du lịch, trong đó có Dự án 6 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030. Dự án tập trung vào khôi phục, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, đào tạo cán bộ văn hóa, hỗ trợ trang thiết bị và cơ sở vật chất, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của đồng bào và thúc đẩy du lịch cộng đồng.
Từ những chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước, Hà Giang đã đẩy mạnh công tác kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể. Kết quả, tỉnh đã sưu tầm, phục dựng và bảo tồn hơn 446 di sản văn hóa phi vật thể. Hiện nay, Hà Giang có 32 di sản được ghi vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, trong đó có 8 di sản thuộc các dân tộc Bố Y, Lô Lô, Pu Péo, Cờ Lao – những nhóm dân tộc có số lượng dưới 10.000 người. Đặc biệt, năm 2019, di sản Then của dân tộc Tày, Nùng, Thái tại Hà Giang cùng 10 tỉnh miền núi phía Bắc đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Những năm qua, Hà Giang không chỉ bảo tồn mà còn phát huy giá trị các di sản văn hóa, biến chúng thành sản phẩm du lịch hấp dẫn. Các lễ hội truyền thống như Lễ hội hoa Tam giác mạch, Lễ hội Khèn Mông, Lễ hội Bàn Vương, Lễ hội Quỹa Hiéng (Qua năm), Chợ tình Phong Lưu Khâu Vai… đã trở thành điểm nhấn thu hút du khách. Nhờ đó, bản sắc văn hóa dân tộc được gìn giữ, đồng thời tạo ra sinh kế, nâng cao thu nhập cho người dân vùng cao.
Việc bảo tồn văn hóa phi vật thể không chỉ giữ gìn di sản mà còn góp phần tạo nên những sản phẩm du lịch đặc sắc, từ dân ca, dân vũ đến phong tục tập quán của đồng bào. Những giá trị này không chỉ làm phong phú thêm trải nghiệm của du khách mà còn khẳng định bản sắc văn hóa độc đáo của Hà Giang, thúc đẩy du lịch phát triển theo hướng bền vững.
